خشکی چشم

خشکی چشم یک از بیشترین دلایل رجوع اشخاص به درمانگاه چشم پزشکی میباشد. این بیماری که بدلیل تغییر در کیفیت یا کمیت اشک چشم می باشد می تواند اشخاص را در همه رده های های سنی دچار نماید اما شیوع آن در اشخاص مسن تر بیشتر میباشد. به علاوه این بیماری بیشتر زنان را دچار می کند. نشانه های این بیماری شاید از سوزش و خارش خفیف چشم در موقع انجام کارهای چشمی تا ایجاد سوراخ قرنیه در موارد خیلی شدید متغییر باشد.

نشانه ها

نشانه‌ها احساس خشکی، سوزش، خراشیدگی و کم شدن دید گذرا (بیشتر با چند بار پلک زدن برطرف می‌شود) از علائم خشکی چشم میباشند. پزشک شاید برای تائید بیماری مقدار اشک را اندازه‌ گیری نماید.
در برخی بیماران گاهی خشکی زیاد چشم سبب تحریک بیش از حد جزء آبکی اشک شده و باعث به آبریزش می‌شود گاهی نیز بیمار احساس وجود جسم خارجی در چشم می‌کند.

دلایل خشکی چشم

به صورت کلی هر عاملی که سبب کاهش تولید یا تغییر کیفیت اشک شود می تواند سبب به بروز خشکی چشم شود. مهمترین عوامل ایجاد خشکی چشم عبارتند از

عوامل محیطی

در محیط های گرم و خشک مقدار تبخیر لایه آبکی اشک زیاد می شود. همچنین قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا هوای سرد و خشک ارتفاعات می تواند سبب بدتر شدن خشکی چشم شود. استفاده از وسایل گرمازا (مثل بخاری و شومینه) و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود (به خصوص دود سیگار) از عواملی میباشد که سبب تشدید خشکی چشم می شود.

کار چشمی طولانی مدت

پلک زدن متناوب برای پخش شدن لایه اشک بر روی چشم ضروری میباشد. در مواردی که شخص برای مدت طولانی به چیزی خیره شود و پلک نزند (مثلاً در موقع کار با کامپیوتر، تماشای تلویزیون یا مطالعه) علائم خشکی چشم بدتر می شود.

بالارفتن سن

با بالا رفتن سن میزان ترشح لایه آبکی اشک کم می شود. به علاوه همانطور که در اشخاص مسن چربی پوست کمتر و پوست خشک می شود، در چشم نیز مقدار ترشح چربی کمتر می شود و در نتیجه مقدار تبخیر لایه آبکی زیاد می شود. کم شدن تولید و افزایش تبخیر لایه آبکی اشک سبب ایجاد خشکی چشم در بیشتر اشخاص مسن می شود.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی به دلیل تغییر دو چربی لایه اشکی می توانند سبب خشکی چشم شوند. یائسگی، بارداری و قرص های جلوگیری از بارداری به دلیل تغییرات هورمونی خشکی چشم را تشدید می کنند.

بیماری ها

بیماری های گوناگون مثل بیماری های تیروئید و برخی از بیماری های سیستم ایمنی (مثل شوگرن و لوپوس) می تواند سبب ایجاد خشکی چشم شود.

مشکلات تغذیه ای

کمبود ویتامین A می تواند به موارد شدید و خطرناک خشکی چشم منجر شود.

داروها

بسیاری از داروهای معمولی می توانند باعث کم شدن ترشح اشک و ایجاد خشکی چشم شوند. مهمترین این داروها عبارتند از
داروهای سرماخوردگی (آنتی هیستامین ها)
داروهای ضد فشار خون
داروهای قلبی
داروهای ضد افسردگی
قرص های جلوگیری از بارداری
بسیاری از قطره های چشمی (به خصوص داروهایی که برای درمان گلوکوم استفاده می شوند)
التهاب لبه پلک ها (بلفاریت)
این بیماری با تغییر در چربی لایه اشکی باعث بدتر شدن خشکی چشم می شود.

استفاده از لنزهای تماسی

استفاده از لنز تماسی (کنتاکت لنز) یکی از علل شایع خشکی چشم است. لنزهای تماسی مثل یک اسفنج لایه آبکی اشک را جذب می کنند و باعث خشکی چشم می شوند. به علاوه استفاده از لنز تماسی باعث کم شدن حس قرنیه و کاهش پلک زدن می شود و در نتیجه تولید و پخش شدن اشک را با مشکل مواجه می کند.

بسته نشدن پلک ها

در صورتیکه به علت مشکلات ساختاری پلک ها درست بسته نشود مقدار تبخیر اشک زیاد می شود و خشکی چشم ایجاد می شود. به علاوه در مواردی که به علت مشکلات عصبی (مثلاً پارکینسون) فرد کمتر در حالت عادی پلک بزند خشکی چشم ایجاد می شود.

درمان خشکی چشم

بیشتر برای درمان خشکی چشم، استفاده از قطره های چشمی یا اشک های مصنوعی بهترین روش میباشد. محتویات این قطره ها شبیه ترکیب اشک میباشد. انواع گوناگونی از اشک های مصنوعی ساخته شده اند که برای اشخاص گوناگون به کار می روند. برخی از بیماران روزی 12 بار از آنها استفاده می کنند اما گاهی لازم میباشد شخص هر چند دقیقه یک بار، این قطره ها را در چشم بریزد.
روش دیگر درمان، نگه داشتن اشک در چشم است. در این روش، جراح چشم پزشک کانال های خروجی اشک را که به بینی راه دارند، به صورت موقت یا دائم مسدود می کند. با این کار اشک ساخته شده، در چشم ذخیره می شود و مدت طولانی تری روی چشم باقی می ماند.
اشک هم مانند هر مایع دیگری تبخیر می شود و یک روش دیگر برای درمان خشکی چشم، جلوگیری از تبخیر سریع اشک میباشد. مثلا در زمستان ها که از دستگاه های گرم کننده استفاده می شود، می توان با مرطوب نگه داشتن محیط (مثلا قرار دادن یک ظرف آب روی بخاری) رطوبت را به هوای اتاق اضافه کرد تا از تبخیر سریع اشک جلوگیری شود.
استفاه از عینک های محافظ در روزهای پر باد نیز می تواند تا میزانی مانع خشکی چشم شود. در این شرایط اشخاص که دچار خشکی چشم میباشد باید تا حد امکان از رفتن به مناطق های خیلی گرم، بادخیز و پردود اجتناب کنند.
عده ای نیز معتقدند با افزودن اسیدهای چرب حاوی امگا۳ به رژیم غذایی می توان با خشکی چشم مبارزه نمود. این اسیدهای چرب در برخی غذاها (مثلا ماهی سالمون و ساردین) وجود دارند. گاهی نیز چشم پزشک بعضی داروها را برای مقابله با خشکی چشم پیشنهاد می کند این داروها به شکل قطره های چشمی، پمادها یا ژل ها هستند.