لنزها لواازم طبیای میباشند که با انگیزههای گوناگون جایگزین عینکهای طبی یا سایر روشهای اصلاح بینایی (لیزر، پیآرکی و…) میشوند. استفاده کردن از لنز فقط برای بهتر کردن مشکلات انکساری چشمی نمیباشد و مصرف دیگری هم دارد و آن تغییر رنگ، زیبایی و درخشش چشمها نیز میباشد.
لنزهای تماسی(Contact Lenses) که به آنها عینکهای ناپیدا هم گفته میشود، صفحههای پلاستیکی انحنا دار، مدور، نازک و شفافی میباشند که بر روی قرنیه چشم قرار گرفته و بر لایه اشکی که قرنیه را میپوشاند، شناور میباشند. سلامت قرنیه و لایه اشکی برای راحتی و وضوح بینایی در موقع استفاده از لنزهای تماسی بسیار با اهمیت میباشد.
لنزهای تماسی به دو گروه نرم و سخت تقسیم می شوند. لنز های سخت فقط در موارد بخصوصی از قبیل آستیگمات بودن چشم و یا هنگامی که قوس قرنیه بیش از حد نرمال میباشد و فرد با عینک نمی تواند دید خوبی پیدا کند مورد استفاده قرار میگیرند.
لنز سخت اکثرا جنبه درمانی دارد و بیشتر بوسیله ی پزشک توصیه و تجویز می شود که با توجه به وضعیت شغلی که فرد نمی تواند ازعینک استفاده نماید و یا بسته به سطح زندگی و نیازی که به مقدار دید دارد مجبور میباشد از لنز سخت استفاده کند.
لنزهای نرم به چند دسته گروه تقسیم می شوند، یکی جنبه طبی دارد که با دستور پزشک استفاده می شود، بعضی وقتها به خاطر شرایط شغلی و موقیعت فرد مانند یک ورزشکار که به جای عینک از لنز استفاده می کند، و دسته دوم لنزهای زیبایی میباشند.
لنزهای زیبایی برای نخستین بار برای کسانی ساخته شد که کدورت قرنیه داشتند و در ظاهر چشم دچار مشکلاتی بوده اند، این لنزها برخلاف عینک که به دلیل ابعاد خود جلوی دید را تا حدودی میگیرد شرایط دیدن بهتری را فراهم می کنند ولی بالقوه دارای عوارضی میباشند که یکی از مهمترین آنها بروز عفونت می باشد.
لنزهای نرم نخست باید روی چشم بیمار امتحان شوند، با این حال یک نوع لنز برای حدود 80 درصد افراد مناسب میباشد و برای 20 درصد ممکن است لنز بزرگ یا کوچک باشد و به اندازه نبودن آن عوارضی به دنبال خواهد داشت.
لنزهای نرم یا هیدروفیلیک، 2 تا 3 میلیمتر دورتر از قرنیه را میپوشانند. تحمل آنها راحتتر است.
نمیتوانند آستیگماتیسم قرنیه را اصلاح نمایند، چون شکل قرنیه را به خود میگیرند و بنابراین در آستیگماتیسمهای بالاتر از 5/1 دیوپتر تجویز نمیشوند.
گذاشتن و برداشتن لنزهای نرم، مشکلتر از لنزهای سخت است.
لنز را در آب یا شامپو نگهداری نکنید، بلکه در محلول مخصوص خودش نگه دارید
لنزهای سخت، به خاطر توانایی اصلاح آستیگماتیسم تا 4 دیوپتر و کیفیت برتر بینایی، انتخاب ارجح برای اغلب افرادی است که نمیتوانند از لنزهای نرم استفاده نمایند.
قطر این لنزها، کوچک تر از قطر قرنیه بوده و همیشه 10 تا 15 درصد از قرنیه بدون پوشش باقی میماند که امکان دسترسی قرنیه به اکسیژن هوا را فراهم مینماید. امکانی که در لنزهای نرم وجود ندارد، و قرنیه را در معرض ادم یا خیز قرار میدهد.
لنزهای سخت بر خلاف لنزهای نرم که ازهمان اول فرد با آن راحت است، نیاز به یک دوره زمانی (7 روز) برای انطباق دارند.
گذاشتن و برداشتن و نگهداری از لنزهای سخت، راحتتر است.
افرادی که مبتلا به بیماریهای چشمی نمباشند اما مصرف بعضی از داروها یا ابتلاء به بیماریهای دیگر منجر به خشکی چشم آنها شده، نباید از لنز استفاده کنند همچنین تجویز هرگونه لنز برای افراد زیر 18 سال باید زیر نظارت خانوادهها باشد.
30 درصد آب اشامیدنی از آب فاضلاب تامین میشود، در صورتی که دست افراد هنگام استفاده از لنز آغشته به آب شهری باشد، شاید باعث به عفونت انگلی و قارچی در چشم شود، بنابراین لزوم استفاده از محلولهای ضدعفونی کننده مخصوص لنز الزامی است.
لنز ابتدا باید بوسیله ی پزشک در چشم فرد قرار بگیرد، سپس در صورت نبود علائم حسایت زا از آن استفاده مجدد شود. همچنین چشم افرادی که از لنز طبیعی یا زیبایی استقاده میکنند باید هر دو ماه یک بار توسط چشم پزشک معاینه شود.
به کار بردن طولانی مدت از لنز سبب به تحریک چشم و نازکی قرنیه میشود، هوای آلوده و گرما از علل اصلی بروز حساسیتهای چشمی موقع استفاده از لنز میباشد، پس موقع بروز حساسیت استفاده مجدد از لنز برای این افراد توصیه نمی شود.
دلیل اصلی منع استفاده از لنزها فاصله کم آنها با قرنیه است، فاصله کم لنز با قرنیه عامل اصلی ایجاد کاهش بینایی، کدورت چشم و خراش قرنیه میباشد. همچنین در مواردی ممکن است به نابینایی و پیوند قرنیه منجر شود.
استفاده از لنز در زمان خواب سبب به خشکی چشم و زخم قرنیه میشود. همچنین شاید در مواردی افراد مبتلا به کدورت قرنیه، کاهش بینایی و تخلیه چشم شوند.
افرادی که از لنزهای طبی استفاده میکنند عملهای لیزیک و جراحیهای چشم بهتر میباشد به خاطر جلوگیری از ایجاد مشکلات چشمی جایگزین لنزهای طبی شوند.
بیماران مبتلا به خشکی چشم، نباید از لنز استفاده کنند. همچنین استفاده از لنز برای افرادی که مبتلا به بیماریهای چشمی نیستند اما سایر بیماریها منجر به خشکی چشم آنها شده ممنوع است.
بیماران مبتلا به گرفتاریهای سطح قرنیه نمیتوانند از لنز استفاده کنند، استفاده از لنزهای رنگی برای این افراد به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
افرادی که تمایل به استفاده از لنزهای طبیعی یا طبی دارند، باید قبل از هر اقدامی توسط چشم پزشک معاینه شوند. انجام این معاینات به علت جلوگیری از بروز مشکلات چشمی الزامی است.
در صورت مشاهده علائم درد قرمز شدن و ریزش اشک و سوزش هنگام استفاده از هرگونه لنز باید به چشم پزشک مراجعه شود. استفاده مجدد از لنز نیز برای این افراد خطرناک است.
افرادی که تمایل به استفاده از لنزهای رنگی دارند، میتوانند حداکثر 1 یا 2 ساعت از این لنزها استفاده کنند بنابراین استفاده طولانی مدت از لنزهای زیبایی یا طبی به هیچ عنوان توصیه نمیشود.